⚖️



İslam dünyasında ibadet, muamele ve sosyal hayatla ilgili uygulamalarda ortaya çıkan farklılıklar, dört büyük fıkıh mezhebi tarafından sistemleştirilmiştir.
Bu mezhepler, aynı Kur’an ve Sünnet kaynaklarına dayansa da, delil tercihi, kıyas ve ictihad yöntemleri açısından birbirinden ayrılırlar.

🧭 Hanefî Mezhebi

Kurucusu: İmam-ı Azam Ebû Hanîfe (699–767)

Yaygın Olduğu Bölgeler: Türkiye, Balkanlar, Orta Asya, Hindistan

Temel Özelliği: Akıl yürütme (rey) ve kıyasa önem verir.

Delil Sıralaması: Kur’an, Sünnet, İcma, Kıyas, İstihsan, Örf

İctihad: Uygulamada geniş bir içtihat alanı tanır.

Örnek Fark: Namazda elleri bağlama konusunda eller göbek altına konur.

📚 Şafiî Mezhebi

Kurucusu: İmam Şafiî (767–820)

Yaygın Olduğu Bölgeler: Mısır, Doğu Afrika, Endonezya, Malezya

Temel Özelliği: Sünneti anlamada hadisleri ön planda tutar.

Delil Sıralaması: Kur’an, Sünnet, İcma, Kıyas

İctihad: Hadisle çelişmeyen içtihada yer verir.

Örnek Fark: Abdestte yüzün yıkanmasında ellerin de dâhil edilmesi gerekir.

⚖️ Malikî Mezhebi

Kurucusu: İmam Mâlik bin Enes (711–795)

Yaygın Olduğu Bölgeler: Kuzey Afrika, Endülüs (tarihî)

Temel Özelliği: Medine halkının uygulamalarına (amel) büyük değer verir.

Delil Sıralaması: Kur’an, Sünnet, Medine Ehli Ameli, İcma, Kıyas, Maslahat

İctihad: Toplumun maslahatını (yararını) dikkate alır.

Örnek Fark: Namazda eller yanda bırakılır; bağlanmaz.

📜 Hanbelî Mezhebi

Kurucusu: Ahmed bin Hanbel (780–855)

Yaygın Olduğu Bölgeler: Suudi Arabistan, Katar

Temel Özelliği: Hadislere sıkı bağlılık, aklî yorumlara sınırlı yaklaşım

Delil Sıralaması: Kur’an, Sünnet, Sahabe Görüşü

İctihad: Neredeyse yalnızca sahih hadislerle hüküm verir.

Örnek Fark: Kadınların başkasının nikâhına aracılık etmesi uygun görülmez.

🔍 Ortak Noktalar

Tümü Ehl-i Sünnet dairesi içindedir.

Temel inanç esaslarında ittifak vardır.

Farklılıklar yorum ve uygulama farklılıklarıdır.

Her biri İslam’ın zenginliğini ve evrenselliğini yansıtır.



Dört mezhep, farklı ictihad metotlarına sahip olsa da birbirlerini dışlamadan İslam’ın anlaşılmasına katkıda bulunmuşlardır. Her biri kendi döneminde farklı sorunlara çözüm getirmiş, ümmetin ilmi mirasına değer katmıştır. Günümüzde bu mezhepler hâlâ geçerliliğini korumakta ve milyonlarca Müslüman tarafından uygulanmaktadır.



Kaynak: İslam Fıkıh Tarihi - Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci