İslam hukuk sistemi (fıkıh), adaleti sağlama, suçun karşılığını belirleme ve toplumsal düzeni koruma amacı güder. Bu çerçevede yer alan “kısas”, özellikle can, beden bütünlüğü gibi temel haklara karşı işlenen suçlarda gündeme gelir. Kısas; suçun karşılığının, failin de aynı şekilde cezalandırılması esasına dayanır. Bu yönüyle hem cezalandırıcı hem caydırıcı hem de mağdur taraf için bir tür adalet telafisidir.

🔹 Kısasın Kur’an’daki Temeli

Kısasın meşruiyeti, doğrudan Kur’an-ı Kerim'e dayanmaktadır. En açık hüküm Bakara Suresi 178–179. ayetlerdedir:

“Ey iman edenler! Öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı: Hür, hür karşılığı; köle, köle karşılığı; kadın, kadın karşılığı. Fakat kim kardeşi tarafından affedilirse, örfe uymak ve diyetini güzel bir şekilde ödemek gerekir...”
(Bakara 2/178)

"Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır. Umulur ki sakınırsınız."
(Bakara 2/179)

Bu ayetlerde hem karşılık esasına dayalı adalet ilkesi hem de affetmenin kapısının açık bırakılması dikkat çekicidir. Bu, İslam’ın cezalandırmada denge gözettiğini ve zulmü engellemek istediğini gösterir.

🔹 Kapsamı ve Uygulama Alanları

Kısas, genellikle şu alanlarda uygulanır:

Kasten adam öldürme

Yaralama ve organ kaybı

Ciddi bedensel zararlar

Bu suçlarda kısas uygulanabilmesi için bazı şartlar gerekir:

Eylemin kasten yapılmış olması

Failin ve mağdurun hukuki olarak eşit statüde olması (özgür, mükellef, akıllı vs.)

Mağdur tarafın kısası talep etmesi

🔹 Kısasın Alternatifleri: Diyet (Kan Bedeli) ve Af

İslam’da kısas, her zaman uygulanması zorunlu bir ceza değildir. Mağdurun ailesi;

Kısası talep edebilir

Diyet (kan bedeli) talep edebilir

Hiçbir şey talep etmeyip affedebilir

Bu, İslam hukukunda mağdurun hak sahibi olduğunu ve toplum barışı adına affetmenin teşvik edildiğini gösterir. Kur’an’da bu duruma da açıkça değinilir:

"Kim affederse, bu onun için kefarettir." (Maide 5/45)

🔹 Amaç ve Etik Boyut

İslam’da ceza hukuku yalnızca intikam amacı taşımaz. Kısasın arkasında şu amaçlar vardır:

Toplumsal caydırıcılık: Cezanın açık ve kesin olması, diğer bireyleri suçtan uzak tutar.

Adaletin tesisi: Mağdurun hakkının tanınması ve zararının telafi edilmesi sağlanır.

Zulmün önlenmesi: Failin de aşırıya kaçmadan cezalandırılması, haksızlığa neden olunmaması

Ayrıca Kur’an’ın “Kısasta sizin için hayat vardır” ifadesi, bu uygulamanın toplumun tamamının güvenliğini ve yaşam hakkını korumaya yönelik olduğunu vurgular.

🔹 Günümüzde Kısasın Yeri

Modern hukuk sistemlerinde kısas doğrudan uygulanmaz. Ancak bazı İslam ülkelerinde (örneğin Suudi Arabistan, İran gibi) şeriat temelli ceza hukuklarında hâlen uygulanmaktadır. Türkiye gibi laik hukuk sistemlerinde ise ceza yasaları farklı esaslara dayanır, ancak “adalet” ilkesi evrensel bir değerdir.


Kısas, İslam hukukunda suç ve ceza arasında denge, adalet ve merhamet çizgisini gözeten bir uygulamadır. Failin cezalandırılması kadar mağdurun hakkının teslimi ve affetme erdeminin ön plana çıkarılması, İslam’ın adalet anlayışının derinliğini gösterir. Bu uygulama, hem bireysel hem toplumsal düzeyde sorumluluk bilinci oluşturmayı hedefler.


Kaynak: Google search